W ramach naszych działań kulturowych podejmujemy przedsięwzięcia:
- w przestrzeni miejskiej
- na obszarach wiejskich
- dotyczące dziedzictwa kulturowo-przyrodniczego
- gromadząc materiały dotyczące regionalnej kultury materialnej i duchowej
Dbamy o rodzime dziedzictwo kulturowo-przyrodnicze poprzez edukację, wytyczanie nowych szlaków, inwentaryzację, promocję, ekspertyzy i opinie oraz publikacje.
Dziedzictwo kulturowo-przyrodnicze polskiej wsi
Wieś polska jest (była?) wyjątkowa pod wieloma względami. Drobne gospodarstwa rolne, gł. na pd. Polski, na których w przeważającej mierze opiera się nasze rolnictwo, są ewenementem w skali europejskiej. Swoista struktura powierzchniowa gospodarstw w naszym kraju jest odbiciem przemian historycznych i sprawia, że mamy wiele ekotonów, miedz, remiz, które to decydują o wielkiej różnorodności biologicznej obszarów wiejskich. Znany jest fakt, iż co czwarty bocian jest Polakiem, mamy typowe bocianie wioski ściągające turystów, nad naszymi polami słychać na wiosnę głos skowronka, o którym tak pięknie pisał T. Lenartowicz. Historycznie rzecz ujmując, należy podkreślić, iż polskie rolnictwo zawsze pełniło istotne pozaprodukcyjne funkcje – kulturotwórcze. Czy to w dworach szlacheckich, czy też w chłopskich chatach wytworzyła się specyficzna kultura materialna i duchowa związana z cyklem produkcyjnym i rokiem liturgicznym. Zintegrowane spojrzenie na sprawy polskiej wsi i rolnictwa nakazuje nam dostrzegać oprócz funkcji produkcyjnej także funkcje środowiskowe, turystyczno-wypoczynkowe, prozdrowotne, krajobrazowe, przyrodnicze i kulturozachowawcze.
Polską wieś charakteryzuje duże jeszcze bogactwo materialnej i duchowej kultury ludowej. Również przyroda naszej wsi stanowi trudną do przecenienia wartość. We współczesnym życiu, pełnym zagonienia, zgiełku, hałasu i często chaosu występuje potrzeba powrotu do źródeł: prostoty, spokoju, świeżości.
Elementy kultury ludowej widoczne są w naszej literaturze, muzyce, sztuce. I to nie chodzi tylko o wielką literaturę romantyczną (czy szerzej XIX-wieczną); nawet u takich współczesnych poetów jak Herbert czy Różewicz spotykamy nawiązanie do folkloru. W obu przypadkach mamy do czynienia z odnowieniem świadomości mitycznej i myślenia magicznego. Nasza muzyka ludowa była inspiracją dla m. in. Chopina, Moniuszki, Szymanowskiego, W. Żeleńskiego. Oczywiście, pełnymi garściami z wiejskiej kultury i natury czerpał Wojciech Gerson, Stanisław Witkiewicz, Władysław Reymont, Stanisław Wyspiański, Kazimierz i Włodzimierz Tetmajerowie, Lucjan Rydel, Jan Kasprowicz, Maria Konopnicka, Leopold Staff, Tadeusz Nowak, Wiesław Myśliwski i wielu innych twórców.
Folklor widowiskowy jest jedną z gałęzi współczesnego folkloryzmu, który awansował już do rangi folkloru narodowego z powodu szerokiego środowiska, w którym żyje. Stanisław Witkiewicz, twórca stylu zakopiańskiego, potrafił udowodnić, iż sztuka ludowa jest zjawiskiem poważnym i cennym naszym dziedzictwem duchowym, a nie błahą i mało znaczącą sprawą.
W zbiorowej pamięci utrwalone jest przekonanie o wartości zamków, pałaców, kościołów i cmentarzy zabytkowych, dworów, ogrodów i parków, pomników i rezerwatów przyrody czy parków narodowych. Mówiąc o kulturze ludowej mamy na myśli zazwyczaj zespoły i stroje ludowe, stare meble czy pamiątki z „Cepelii”. Zgoła odmienne rzecz się ma z tradycyjnym rolnictwem, krajobrazem czy nawet częścią kultury ludowej. A przecież gwary (w nich znajdziemy prawdziwe perełki, często najstarsze polskie wyrazy i wyrażenia), różnorodne sprzęty, stare chaty, podania i pieśni ludowe, zwyczaje i obrzędy czy nawet rozmaite targi i jarmarki stanowią ważny element tożsamości regionalnej i narodowej. Kultura ludowa jest bytem odrębnym, swoistym, z drugiej wszakże strony scalała (będąc rdzennie polską) wszystkie warstwy i klasy społeczne, głownie w sferze symboliki. Kultura ludowa jest istotnym źródłem kultury narodowej, przeto erozja tradycyjnej kultury prowadzi do przerwania ciągłości zasilania i inspirowania narodowej tożsamości. Współczesna kultura masowa, często nihilistyczna, bezsensowna i chaotyczna, w coraz większym stopniu wypiera tradycyjną kulturę ludową: wartościową, sensowną, uporządkowaną. Tożsamość nadana i ustabilizowana ustępuje miejsca nie tyle tożsamości wybranej i negocjowanej, co narzucanej, zideologizowanej. Ciekawie przedstawia się zagadnienie w jakim stopniu kultura ludowa kształtowała i w dalszym ciągu wpływa na świadomość narodową.
